Η πετσέτα του Ταρκάνιαν

Ούτε πέντε μέρες μετά τον θάνατο του Ντιν Σμιθ, ο Τζέρι Ταρκάνιαν απεβίωσε. Ο μάταιος κόσμος θα συνεχίσει να είναι τέτοιος μετά από αυτόν, όπως ήταν και πριν. Γεννημένος στις 8 Αυγούστου του 1930, ο «Tark the Shark» έμεινε στην ιστορία ως ο προπονητής που ανέστησε αθλητικά το Λας Βέγκας. Το κολέγιο UNLV απορροφούσε τη μυρωδιά μίας πόλης η οποία έγινε περιπετειώδης αν και φτιάχθηκε με αρχικό στόχο το να ξεκουράζονται οι στρατιώτες, αλλά ο υπέροχος προπονητής του, ένας αυθεντικός ειλικρινής άνθρωπος όπως τον περιγράφει ο Αλεξάντερ Γουλφ στον επικήδειό του στο Sports Illustrated, έγινε εκείνος που έφτιαξε μία ομάδα η οποία έκανε θραύση. Ανέλαβε το 1973 και έφυγε το 1992: πριν από εκείνον το UNLV, το κολέγιο που βρίσκεται στην έρημο Νεβάδα του Τέξας, δεν είχε καμία νίκη. Μετά δεν είχε καμία ήττα. 

Με τον Ταρκάνιαν το πανεπιστήμιο είχε 12 παρουσίες σε τελική φάση του κολεγιακού πρωταθλήματος, από το 1983 έως το 1991 μάλιστα διαδοχικές. Από τότε και έπειτα, τα κατάφερε σε 8 περιπτώσεις. Έφθασε 9 φορές στο Sweet Sixteen με τον Ταρκάνιαν και μία μετά από αυτόν. Έφθασε 5 φορές στο Elite Eight, όλες με τον Ταρκάνιαν. Τέσσερις φορές σε Final 4, δηλαδή το 1977, το 1983, το 1990 και το 1991. Κατέκτησε ένα πρωτάθλημα, το οποίο είναι ακόμα αξιομνημόνευτο, διότι έθεσε ρεκόρ διαφοράς πόντων που είναι ακατάρριπτο. Οι Running Rebels συνέτριψαν 103-73 το Ντιουκ του Μάικ Σιζέφσκι το 1990. 

Κάτωθι, παρατίθεται ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε στις 30 Μαρτιου του 2012 για τη συγκεκριμένη ομάδα, στο gavros.gr, στο πλαίσιο του Final 4 που θα γινόταν λίγες μέρες αργότερα. Η συμβουλή για τους ακραιφνείς μπασκετικούς είναι απλή: να βρουν το το ντοκιμαντέρ για το κολέγιο και τον Ταρκάνιαν όσο πιο γρήγορα γίνεται. Είναι μία εκπληκτική ιστορία. 

Πριν από αυτό και βλέποντας ξανά αποσπάσματα από τα ματς του UNLV, είναι να αναρωτιέσαι πώς στο καλό δεν έκανε πελώρια καριέρα ο Στέισι Όγκμον στο ΝΒΑ. Ο Όγκμον θα ήταν το νούμερο ένα στη συγκεκριμένη λίστα, επειδή ο Ρόι Τάρπλεϊ είχε πρόβλημα με τα ναρκωτικά. Άνετα μπαίνει σε αυτή ο Κένι Άντερσον, ένας ντριμπλέρ που ακόμα και σε αυτό το πρωτάθλημα του ΝΒΑ θα ήταν από τους κορυφαίους στον χειρισμό της μπάλας. Στο Final 4 του 1990, το UNLV έπρεπε να νικήσει το δικό του Τζόρτζια Τεκ για να φθάσει στον τελικό. 

«Επί είκοσι χρόνια, οι φυσιοθεραπευτές του κολεγίου του Νεβάδα Λας Βέγκας δίπλωναν μία άσπρη πετσέτα με τον ίδιο τρόπο. Τρεις φορές και μετά την πότιζαν με το νερό. Ο Τζέρι Ταρκάνιαν την έπαιρνε και λίγο πριν ξεκινήσει το παιχνίδι, της έδινε μια γερή δαγκωνιά. Ο προπονητής του UNLV ήθελε νερό, αλλά δεν μπορούσε να πίνει από το μπουκάλι, γιατί το έφτυνε στο πάτωμα. Ό,τι κι αν έκανε, όμως, ήταν ένας θρύλος. Ήταν ο «Tark the Shark» της ερήμου της Νεβάδα, ο φίλος του Φρανκ Σινάτρα, και ο πιο διάσημος κάτοικος της περιοχής που οριστικά γνωστή την έκανε ο Έλβις Πρίσλεϊ. Της πιο περίεργης περιοχής του κόσμου, αυτής για την οποία στο «Έμφυτο Ελάττωμα» ο Τόμας Πίντσον έγραψε το εξής: «Το Λας Βέγκας κάθεται εδώ πέρα μέσα στη μέση της ερήμου και δεν παράγει κανένα χειροπιαστό προϊόν, χρήματα έρχονται, χρήματα φεύγουν, αλλά τίποτε δεν παράγεται. Αυτό το μέρος, σύμφωνα με τη θεωρία, δεν θα έπρεπε καν να υπάρχει, πόσω μάλλον να ευημερεί. Νιώθω ότι όλη μου η ζωή είναι βασισμένη σε μία απάτη. Έχω χάσει την πραγματικότητα. Μπορείτε, σας παρακαλώ, να μου πείτε πού είναι η πραγματικότητα;».

Το UNLV ήταν η πραγματικότητα του Λας Βέγκας. Οι ντόπιοι ένιωθαν ότι με το κολέγιο είχαν υπόσταση. Ο Τζέρι Ταρκάνιαν ήταν ο Θεός τους. Το μπάσκετ που έπαιζε το πανεπιστήμιο της Νεβάδα ήταν ελκυστικό. Όταν η ομάδα του κολεγίου μετακόμισε στο κλειστό στάδιο «Thomas and Mack», επικράτησε φρενίτιδα. Ένα κόκκινο χαλί υποδεχόταν τους παίκτες ενώ ένας καρχαρίας φωτεινός, μέσα από σλάιντς, περνούσε μέσα από τους τοίχους του κλειστού, την ίδια στιγμή που οι φίλαθλοι του UNLV, μεταξύ άλλων και ο Άντρε Άγκασι στα νιάτα του, αλλά και άλλες διασημότητες που έτυχε να βρίσκονται στο Λας Βέγκας, ανοιγόκλειναν τα χέρια τους, δείχνοντας το άνοιγμα των σαγονιών του καρχαρία, του «Shark», όπως ήταν το παρατσούκλι του Ταρκάνιαν. Της πιο αμφιλεγόμενης- ενδεχομένως μαζί με τον προπονητή του Ιντιάνα Στέιτ, Μπόμπι Νάιτ- προσωπικότητας στην ιστορία του κολεγιακού μπάσκετ. Ιδέα του ήταν το παρατσούκλι «Running Rebels» για την ομάδα του κολεγίου, δηλαδή οι «επαναστάτες που τρέχουν». Ήταν, πράγματι, Βέγκας η ομάδα. Αιφνιδιασμοί, άμυνα που έπνιγε τον αντίπαλο, με ντουμπλαρίσματα στους αντίπαλους, με εκμετάλλευση του ανοικτού χώρου στην πρώτη ευκαιρία. Ήταν ο Έλβις και το «βίβα Λας Βέγκας». Ο τροχός της τύχης, το κόκκινο μάυρο, η ρουλέτα, το ανεβοκατέβασμα του μοχλού στα φρουτάκια, μία τύχη που, όμως, βρισκόταν στον έλεγχο αυτού του ασχημομούρη από το Οχάιο. Οι κάτοικοι του Βέγκας ξεχνιόντουσαν με αυτήν την κατάσταση: ένιωθαν παρακατιανοί σε σχέση με οτιδήποτε στις ΗΠΑ είχε πολιτιστικό υπόβαθρο. Τη Νέα Υόρκη ή το Λος Άντζελες. Το Βέγκας δεν ήταν η πόλη του Θεού ούτε του Ανθρώπου. Ήταν σαν να φύτρωσε ένα τεράστιο οίκισμα one night stand στη Νεβάδα, σαν απλώς να μην υπήρχε τη μία στιγμή και να υπήρχε την άλλη, και να συνεχιζε να υπάρχει, με όχημα τον φωτισμό και με ελάχιστα ασκίαστα μέρη, που παραμελήθηκαν λόγω των οικοδομικών τετραγώνων της αφθονίας και βρέθηκαν μόνα τους, αναπαυμένα σε έναν κόσμο καθόλου απειλητικό.

Ο Ταρκάνιαν κλόνισε το NCAA: το κολέγιο της Νεβάδα, ούτως ή άλλως, δεν απολάμβανε ποτέ την εύφημο μνεία της ομοσπονδίας, αλλά γύρω στα μέσα του ’80 βγήκε σε ανοικτή κόντρα με τον προπονητή του, που ούτως ή άλλως ήταν συνώνυμό του. Δεν ήταν το σκάνδαλο περί δωροδοκιών που είχε προηγηθεί- και που παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις, το μόνο που πρέπει να υπάρχει σε τέτοιες περιπτώσεις, μια και οι περισσότεροι αφήνουν υπόνοιες ότι στα περισσότερα κολέγια συμβαίνει- αλλά η ελαστικότητα του προπονητή προς τους παίκτες που δεν μπορούσαν ποτέ να δικαιολογήσουν μία αξιοπρεπή ακαδημαϊκή εκπαίδευση. Στα 10 πρώτα χρόνια του στον πάγκο μόλις 4 ήταν οι παίκτες που αποφοίτησαν από το κολέγιο. Ο Ταρκάνιαν έγραφε εν ολίγοις τον νόμο περί συνδυασμού αθλητικών και φοιτητικών ικανοτήτων στα παλιά του τα παπούτσια και οι κλήσεις του Κολεγιακού Πρωταθλήματος προς το μέρος του ήταν κυριολεκτικά φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Σε αυτό το δίλημμα υπήρχε η νομοθετική άποψη, που δεν επέτρεπε την κλήση παικτών οι οποίοι ήταν στούρνοι, κατά το λαϊκότερο, αλλά και η ηθική, μια και έμοιαζε σαφές ότι ο προπονητής των «Runnin’ Rebels» μάζευε μπελάδες πάνω από το κεφάλι του, το δικό του και του πανεπιστημίου, και τουλάχιστον μπορούσαν οι προβληματικοί πιτσιρικάδες να παίζουν μπάσκετ, μακριά από τις ζημιές.

Όχι πάντα με επιτυχία. Τον χειμώνα του 1987, στις 9 Φεβρουαρίου, ο Λόιντ «Sweet Pea» Ντάνιελς, ένας από τους κορυφαίους παίκτες που έπαιξαν ποτέ το μπάσκετ στους δρόμους της Νέας Υόρκης- που θεωρήθηκε το μεγαλύτερο ταλέντο που γέννησε η πόλη μετά τον Λιου Αλτσίντορ, έπειτα Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ- δεν πρόλαβε να παίξει λεπτό με το UNLV. Συλλαμβανόμενος σε μία αγοραπωλησία κοκαΐνης, μια και εκείνος που δήθεν θα του την πουλούσε αποδείχθηκε αστυνομικός- δημιούργησε ακόμα περισσότερα προβλήματα στον Ταρκάνιαν, μια και οι έρευνες του NCAA με στόχο το κολέγιο της Νεβάδα εντάθηκαν. Ο ξεροκέφαλος τεχνικός δεν άλλαξε τακτική.

Και τις δύο σεζόν από το 1989 έως το 1991, η μπάλα χάθηκε.

Κανείς δεν έχει δει, τα τελευταία 30 χρόνια, καλύτερη ομάδα από το UNLV στα παρκέ του NCAA. Οι επιλογές ήταν διαμαντένιες: πόιντ γκαρντ ο δαιμόνιος Γκρεγκ Άντονι, σούτινγκ γκαρντ ο Άντερσον Χαντ, σέντερ ο Ντέιβιντ Μπάτλερ, σμολ φόργουορντ ο «Plastic Man», Στέισι Όγκμον, και πάουερ φόργουορντ εκείνος που βρίσκεται μέσα στους πέντε καλύτερους παίκτες που έπαιξαν ποτέ στο εθνικό πρωτάθλημα: ο Λάρι Τζόνσον. Στις αρχές του 1989 οι παίκτες του κολεγίου της Νεβάδα τιμωρήθηκαν με αγωνιστικές ποινής από το NCAA εξαιτίας παραπτωμάτων όπως απλήρωτοι λογαριασμοί σε ξενοδοχεία. Στις αρχές της αγωνιστικής περιόδου, ο Γκρεγκ Άντονι σπάει το σαγόνι του σε δύο σημεία απέναντι στο Φρέσνο και κάνει εγχείριση. Μία εβδομάδα μετά επιστρέφει στις προπονήσεις, φοράει προστατευτική μάσκα από γύψο και δεν χάνει ούτε ένα παιχνίδι μέσα στη χρονιά. Το UNLV, το οποίο ο Ταρκάνιαν έχει οδηγήσει ήδη σε δύο Final 4- χάνοντας στους ημιτελικούς από το Νορθ Καρολάινα του Ντιν Σμιθ το 1977 και από το Ιντιάνα Στέιτ του Μπόμπι Νάιτ το 1987- φθάνει στο Ντένβερ με ένα ρεκόρ της τάξης του 33-5, και νίκη στο όριο επί του Κονέκτικατ, με 79-78. Από το Τζόρτζια Τεκ δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα στον ημιτελικό, νικώντας με 90-81 και στον τελικό το Ντιουκ, που ήδη έχει φθάσει στο τρίτο συνεχόμενο Final 4 του, είναι ο αντίπαλος.

Στην άλλη μεριά του πάγκου κάθεται ο Μάικ Σιζέφσκι και η… America’s sweetheart, το καλό παιδί της Αμερικής, έχει γίνει ο Κρίστιαν Λέτνερ. Η μάχη είναι κάτι παραπάνω από μπάσκετ. Είναι η καθαρή λευκή εικόνα των συντηρητικών απέναντι στα μαύρα απόβλητα της κοινωνίας. Είναι μία αναμέτρηση η οποία έχει τεράστια σημασία εκείνη τη στιγμή για τους νεαρούς παίκτες του «Ταρκ», αλλά, επί της ουσίας, δεν έχει καμία: στη νίκη των κακών «Επαναστατών» δεν θα δοθεί δημοσιότητα, αλλά οι «Blue Devils» θα αποθεωθούν. Από τη στιγμή που το ματς ξεκινά, είναι μόνο η ομάδα της Νεβάδα στο γήπεδο, που μπαίνει με το πόδι πατημένο στο γκάζι και δεν το βγάζει ούτε στις στροφές. Αυτό είναι κυριολεκτικό σχήμα, Η ομάδα του Ταρκάνιαν προηγείται με 57-47 στο ημίχρονο και στο δεύτερο μπαίνει αφηνιασμένη στο παρκέ: ένα σερί 18-0, ανελέητο τρέξιμο και ρυθμός που μόνο οι μουσικοί της τζαζ στη Νέα Ορλεάνη μπορούσαν να κοκορεύονται ότι μπορούν να ακολουθήσουν και… αντίο Γρανάδα για το Ντιουκ. Το τελικό 103-73 είναι ένας άνευ προηγουμένου θρίαμβος, αλλά στο κολέγιο δεν ησυχάζουν λεπτό: εκκρεμεί μία απόφαση για την ομάδα, η οποία κινδυνεύει να χάσει το πρωτάθλημα της επόμενης σεζόν. Ο συμβιβασμός καθυστερεί την ποινή για ένα χρόνο, και οι Στέισι Όγκμον και Λάρι Τζόνσον- που μπορούν να πάνε όποια στιγμή θέλουν στο ΝΒΑ- αποφασίζουν να μείνουν στη Νεβάδα.

Η ομάδα του Ταρκάνιαν είναι ακόμα καλύτερη. Φθάνει στην Ιντιανάπολις για το δεύτερο συνεχόμενο Final 4 με ένα απίστευτο 34-0! Το UNLV είναι αήττητο και ο μέσος όρος πόντος διαφοράς στα παιχνίδια του είναι 28! Στην τελευταία προπόνηση της ομάδας πριν τον ημιτελικό με τον Ντιουκ, που είναι προγραμματισμένος για τις 30 Μαρτίου του 1991, η ατμόσφαιρα είναι χαλαρή. Αλλά ο προπονητής καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά. Με ένα βλέμμα θυμού, και ταυτοχρόνως αμηχανίας, λέει στους παίκτες του ότι «αύριο θα χάσετε. Δεν είστε συγκεντρωμένοι στον στόχο σας». Στο Ντιουκ έχει προστεθεί και ο πρωτοετής Γκραντ Χιλ, ένα μαύρο παιδί με πολλές προοπτικές, σεμνό και καλός μαθητής. Ο Μάικ Σιζέφσκι θεωρεί ότι η ήττα της προηγούμενης χρονιάς μπορεί να κάνει καλό στην ομάδα του. Το παιχνίδι είναι κλειστό και 5 λεπτά πριν το τέλος οι «Μπλε Διάβολοι» προηγούνται με 74-71. Τότε γίνεται η φάση που κρίνει το ματς, διότι ο Γκρεγκ Άντονι κάνει διείσδυση στη ρακέτα, αλλά χρεώνεται με επιθετικό φάουλ, το πέμπτο του, και το καλάθι δεν μετράει. Με 12,7’’ για το τέλος και δύο βολές του Λέτνερ, το σκορ έγινε 79-77΄. Ο Λάρι Τζόνσον κατέβασε την μπάλα, πήγε προς τη δεξιά πλευρά και, αν και βρήκε μισό δευτερόλεπτο για να σουτάρει, δεν το έκανε. Όταν ο Λέτνερ βγήκε πάνω του, η μπάλα έφθασε στον Άντερσον Χαντ. Το τρίποντό του βρήκε ταμπλό και σίδερο. Το Ντιουκ πέτυχε, όπως το αποκάλεσαν οι σχολιαστές του παιχνιδιού, «μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία των Final 4». Η ομάδα του Ταρκάνιαν αποκλείστηκε και η θέση του UCLA ως η κορυφαία κολεγιακή ομάδα όλων των εποχών παρέμεινε ακέραιη.

Τον Μάιο του 1991 έγινε η αρχή του τέλους για τον Τζέρι Ταρκάνιαν στον πάγκο του UNLV. Μία εφημερίδα του Λας Βέγκας, η Las Vegas Review-Journal δημοσίευσε φωτογραφία τριών παικτών του κολεγίου, των Άντερσον Χαντ, Μόουζες Σκάρι και Ντέιβιντ Μπάτλερ να πίνουν μπύρα σε μία μικρή χαλαρωτική πισίνα γεμάτη ζεστό νερό- μία πρώιμη μορφή του τζακούζι- στο σπίτι του Ρίτσαρντ, the fixer, Πέρι, ενός σεσημασμένου μάνατζερ, που είχε φήμη ότι έστηνε παιχνίδια. Ο πρόεδρος του κολεγίου, Ρόμπερτ Μάξον, έφθασε στα όριά του: απέλυσε, σε συνέντευξη Τύπου, τον Ταρκάνιαν. Το κολέγιο χωρίστηκε στα δύο, καθώς πολλοί υποστήριζαν ότι ο Ταρκάνιαν είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ακαδημαϊκή μόρφωση των φοιτητών του κολεγίου, ενώ υπήρχε και μία ικανοποιητική μερίδα που δεν ήθελε να δει τον «καρχαρία»- ο οποίος ανέβασε πολλά επίπεδα το ακαδημαϊκό πρόγραμμα του κολεγίου- να απολύεται. Ο «Ταρκ» πήρε πίσω την παραίτηση που είχε υποβάλλει και το UNLV έπαιξε 28 παιχνίδια μέσα στο 1991, σημειώνοντας 26 νίκες. Κατόπιν άρχισε να ισχύει η ποινή που του επέβαλλε το NCAA.

Ο Ταρκάνιαν δεν ξέχασε: το καλοκαίρι του 1992 συμφώνησε με τους Σαν Αντόνιο Σπερς. Μετά από 20 παιχνίδια και ρεκόρ 9-11 απολύθηκε, παίρνοντας αποζημίωση της τάξης του 1,3 εκατομμυρίου δολαρίων. Με αυτά τα χρήματα ως όχημα κινήθηκε δικαστικά εναντίον του NCAA, κατηγορώντας το για παρενόχληση. Η ομοσπονδία δεν παραδέχθηκε ποτέ την ενόχληση, αλλά έξι χρόνια μετά έφθασε σε συμβιβασμό με τον σπουδαίο προπονητή- ο οποίος είναι ο μόνος που έχει πετύχει με τρία κολέγια πάνω από 20 νίκες στο πρωτάθλημα και έχει συνολικό ρεκόρ 729-201, ένα ποσοστό νικών της τάξης του 78,4%, που μόνο τέσσερις προπονητές μπορούν να κοκορεύονται ότι έχουν μεγαλύτερο- δίνοντάς του 2,5 εκατομμύρια δολάρια, το μεγαλύτερο ποσό που έχει χάσει ποτέ σε δικαστική διαμάχη το NCAA».