Η μοίρα στο ανθρώπινο δημιούργημα

Το πρόσωπο του Τζον Κένεντι δεν βρίσκεται, προφανώς, στο όρος Ράσμορ. Τα γλυπτά πρόσωπα των τεσσάρων προέδρων των ΗΠΑ στο βουνό της Νότιας Ντακότα δημιουργήθηκαν όταν ο Τζον ήταν νεαρός, αλλά όχι πολύ νεαρός. Το έργο τελείωσε στις 30 Οκτωβρίου του 1941 από τον Γκούτζον Μπόργκλουμ και 400 εργάτες και, όταν ο πρώτος πέθανε τον Μάρτη εκείνου του έτους- κλασικά, μία από τις ιστορίες των ανθρώπων που ξεψυχούν πριν προλάβουν να δουν ολοκληρωμένο το δημιούργημά τους- ολοκλήρωσε την προσπάθειά του, ο γιος του, Λίνκολν. Από τα αριστερά προς τα δεξιά το όρος δείχνει τους Τζορτζ Γουάσινγκτον, Τόμας Τζέφερσον, Θίοντορ Ρούζβελτ και Ντάνιελ Ντέι Λιούις.

Ο Τζο Κένεντι σίνιορ έμαθε τα άσχημα νέα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο Τζο Κένεντι τζούνιορ ήταν νεκρός. Ο πρωτότοκος. Πέραν του πένθους, ο πρώτος είχε σχεδιάσει, σχεδόν από τότε που ο γιος του ήρθε εν ζωή, όπως συνηθίζουν να κάνουν οι φιλόδοξοι και μακριά από την πραγματικότητα πατεράδες- ή τουλάχιστον εκείνοι που πιστεύουν ότι μπορούν να σχηματίσουν μια νέα πραγματικότητα- πως θα γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Τα μαντάτα τον έβγαλαν από την πορεία του, αλλά τον έκαναν να ποντάρει στον δεύτερο καρπό του έρωτά του (επίσης μία  υπερβολική εκτίμηση, όπως και να έχει) με τον Ρόουζ Φιτστζέραλντ, δηλαδή τον Τζον Κένεντι, για να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Το 1960, μετά το πρώτο debate της ιστορίας, που ο Κένεντι έκανε σκόνη τον Ρίτσαρντ Νίξον, το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Ο Τζο Κένεντι σίνιορ ζούσε για να το απολαύσει. Αλλά δεν ήταν μόνο απόλαυση τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Είδε τον γιο του να δολοφονείται, αλλά και τον Ρόμπερτ Φράνσις Κένεντι, το 1968, όταν και «έτρεχε» την καμπάνια του για να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Το 1969 ο Τζο σίνιορ έφυγε δυστυχισμένος, στην ηλικία των 81 παρ’ όλα αυτά, από τον μάταιο τούτο κόσμο. Η κατάρα των Κένεντι βρισκόταν σε πλήρη ισχύ.

Ο άνθρωπος είναι διατεθειμένος να πιστέψει στη μοίρα, όταν εκείνη παρουσιάζεται. Οι ιστορίες της μοίρας, ουσιαστικά, βασίζονται σε αυτά που αποκαλούμε «δανεικά», τις καταστάσεις με το ανολοκλήρωτο τέλος που στους αέρινους ναούς των αποκαλύψεων ψάχνουν την ανακούφισή τους. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τους μικροαστούς, ούτε βασίζεται στα «η ζωή μου χρωστάει», «θα γίνει έτσι όπως το θες επειδή το αξίζεις», αν και το γεγονός ότι η ζωή σου χρωστάει και ότι το αξίζεις να γίνει όπως το θες προκύπτει από λόγους που δεν έχουν στιβαρά επιχειρήματα. Ακόμα και οι επιστήμονες της Ιστορίας ψάχνουν τρόπους να επαφίενται στη μοίρα. Βεβαίως, αυτό θα μπορούσε να είναι και το ψυχανέμισμα. Όταν ο Χάρης Παυλίδης ευχόταν να περάσει η Σαμπαντέλ στον τελικό της Ευρωλίγκας, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου μία μέρα πριν τους ημιτελικούς, μποεί να διέκρινες μία αισιοδοξία η οποία ενδεχομένως να ήταν απόρροια καλής διάθεσης- παραδείγματος χάρη, πριν από ένα μεγάλο ματς ξυπνάω και με βάση τη διάθεσή μου μοιάζω να ξέρω τι θα γίνει στο ματς· τώρα, πολλές φορές δεν γίνεται, ωστόσο δεν δίνω μεγάλη σημασία· όμως όταν συμβαίνει μπορεί και να μου περάσει από το μυαλό για ένα δευτερόλεπτο πως μου είχε ήδη σταλεί ένα σινιάλο και αυτό είναι το χαρακτηριστικό ενός τενεκέ ξεγάνωτου- ωστόσο είχε εκπονήσει ένα τελειοποιημένο πλάνο αντιμετώπισης της συγκεκριμένης ομάδας καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Πιθανότατα το τελευταίο να έπαιζε μεγαλύτερο ρόλο στη σιγουριά του.

Ακόμα και οι ιστορικοί προσπαθούν να δουν μέσα από τη μοίρα τα σημάδια μίας κατάστασης. Για τους αθλητικούς συντάκτες, δε, είναι το ψωμί. Όσο καλύτερος είσαι στο να ανακαλύπτεις ιστορίες που συνδέονται μεταξύ τους και καταλήγουν σε ένα μεγαλειώδες είτε σπαραξικάρδιο αποτέλεσμα (που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι το ένα και το αυτό), τόσες περισσότερες πιθανότητες έχεις να νομίζουν ότι είσαι αναγκαίος σε ένα δημοσιογραφικό περιβάλλον. Βεβαίως, αυτό είναι το γλυκό. Μπορείς να ζήσεις και χωρίς γλυκό, από την άλλη τα παιδάκια δεν είναι χαζά που προτιμούν το γλυκό από το φαγητό, δηλαδή το περιττό από το αναγκαίο. Ούτως ή άλλως, στην ιχνογραφία της αληθινής δημοσιογραφίας είναι αδύνατον να μην αποδεχθείς ότι η ψυχαγωγία και το θέαμα, τα τρικ και τα μαγικά κόλπα παίζουν τον ίδιο ρόλο με την υπόσταση του ρεπόρτερ που αγωνίζεται για το κυνήγι της αλήθειας.

Μισό λεπτό: δεν εννοούσα στα αλήθεια ότι ήταν ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις ο τέταρτος. Ήταν αστείο. Τώρα, δεν έγραψα ότι ήταν αστείο εκείνη τη στιγμή που έγραψα το αστείο διότι θα ήταν περισσότερο αστείο αν αργούσα να αναφέρω πως ήταν αστείο.

Πριν από πάρα πολλά χρόνια, στην τελευταία σελίδα της «Ελευθεροτυπίας», εκεί που δέσποζε ο περίφημος «Καιρός», ο οποίος ήταν μία από τις πιο αριστουργηματικές στιγμές της ελληνικής δημοσιογραφίας, ο Χρήστος Μιχαηλίδης έγραψε την ιστορία συμπτώσεων στην οποία σχετίζονταν ο Αβραάμ Λίνκολν και ο Τζον Κένεντι. Νομίζω ότι αναφέρομαι στον 20ο αιώνα, διότι είχα κόψει εκείνο το κομμάτι και το είχα κολλήσει σε ένα επίπεδο του τοίχου του δωματίου μου και όταν, πια, το ξεκόλλησα, είχε γίνει κίτρινο. Ήθελα να ξεπατικώσω εκείνη την ιστορία για τη στήλη που είχα στην προηγούμενη ιστορία που αρθρογραφούσα. Αυτήν τη στιγμή, η μνήμη με μπερδεύει: ήθελα τόσο πολύ να το κάνω, που αναρωτιέμαι αν απευθύνθηκα στο google για αυτόν τον σκοπό. Δεν μπορώ να θυμηθώ αν όντως βρήκα εκείνες τις συμπτώσεις, που προφανώς, επειδή έχουν να κάνουν με τον Λίνκολν και τον Κένεντι, μπορούν να θεωρηθούν ως μία επανάληψη της ιστορίας. Αν υπάρχουν συμπτώσεις με τον Λίνκολν και τον Πολ Ποτ ή τον Κένεντι και τον Βιντέλα, δεν θα άφηναν την ίδια αίσθηση. Ωστόσο, εδώ πρέπει να υπάρξει η συνολική αποδοχή για δύο προέδρους των ΗΠΑ που είχαν την ίδια πολιτική και την ίδια ροπή προς τις καταστάσεις, με παρονομαστή, φυσικά, δύο διαφορετικές εποχές που αφορούσαν με τον ίδιο τρόπο τα δικαιώματα των μαύρων. Ο Λίνκολν, άλλωστε, έβαλε το Κογκρέσο να περάσει την περίφημη 13η τροποποίηση, ενώ ο Κένεντι ανέλαβε τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ μόλις 5 χρόνια αφού η Ρόζα Παρκς αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό, παρά τη νουθεσία του οδηγού του.

Οι συμπτώσεις είναι όντως συγκλονιστικές και τις πέτυχα σκαλίζοντας τα κείμενα του Κωστή Παπαγιώργη για το περιοδικό «Αν» της «Απογευματινής», όπως αυτά δημοσιεύτηκαν συνολικά μετά τον θάνατό του.

Η Ιστορία, ωστόσο, είναι ανθρώπινο δημιούργημα. Δεν υπήρχε ανέκαθεν. Οι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν συνδέσεις του παρόντος με το παρελθόν, τουλάχιστον στο μέτρημα του ανθρώπινου χρόνου. Η δομή της φύσης δεν τους επιτρέπει να σκαλίσουν εκεί για βοήθεια, κάτι που θα «έδενε» την ύπαρξή τους με το «τώρα».

Παρ’ όλα αυτά, διαβάζοντας τα παρακάτω είναι πολύ δύσκολο να μην αναλογιστείς, ακόμα και μέσα στον βαθύ κυνισμό και την απόρριψη κάθε «ρομαντικής» σχέσης που θα μπορούσες να έχεις με τους οιωνούς- σε σημείο νοητικού «σκαλώματος»- τη σχέση που μπορεί να έχουν οι δύο περιπτώσεις, όταν συμβαίνουν σε δύο παρεμφερείς ανθρώπους.

Έτσι, λοιπόν, οι σπουδαστές του κολεγίου Μπέρκλεϊ, που εδρεύει στην Καλιφόρνια, έκαναν εξαιρετική δουλειά στο παιχνίδι με το ανθρώπινο μυαλό, βάσει των στοιχείων που παρατίθενται κάτωθι:

Ο Λίνκολν μπήκε στο Κογκρέσο το 1846.

Ο Κένεντι μπήκε στο Κογκρέσο το 1946.

Ο Λίνκολν εξελέγη του 1860.

Ο Κένεντι εξελέγη το 1960.

Τα επώνυμα και των δύο αποτελούνται από 7 γράμματα.

Αμφότεροι ασχολήθηκαν και αγωνίστηκαν για τα πολιτικά δικαιώματα.

Και οι δύο σκοτώθηκαν Παρασκευή.

Αμφότεροι πυροβολήθηκαν στο κεφάλι.

Και οι δύο συνοδεύονταν από τις συζύγους του.

Και οι δύο είχαν προειδοποιηθεί από τις γραμματείς τους.

Η γραμματέας του Λίνκολν είχε επώνυμο Κένεντι και εκείνη του Κένεντι είχε επώνυμο Λίνκολν.

Και τους δύο σκότωσαν Νότιοι.

Οι διάδοχοι και των δύο ήταν Νότιοι.

Οι διάδοχοι και των δύο είχαν επώνυμο Τζόνσον.

Ο Άντριου Τζόνσον γεννήθηκε το 1808 και ο Λίντον Τζόνσον το 1908.

Ο Άντριου Τζόνσον σταμάτησε να είναι πρόεδρος των ΗΠΑ το 1869. Ο Λίντον Τζόνσον, το 1969.

Οι δολοφόνοι και των δύο (Τζον Γουίλκς Μπουθ, Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ) είχαν τριπλό όνομα.

Τα δύο τριπλά ονόματα αποτελούνται από 15 γράμματα.

Και οι δύο δολοφονήθηκαν πριν δικαστούν.

Ο Τζόν Γουίλκς Μπουθ πυροβόλησε τον Λίνκολν στο θέατρο Φορντ και συνελήφθη σε μία αποθήκη.

Ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ πυροβόλησε τον Κένεντι από ένα αμάξι μοντέλο Λίνκολν που έφτιαχνε η Φορντ, μπήκε σε μία αποθήκη και συνελήφθη σε ένα θέατρο.

Οι οδηγοί των οχημάτων λέγονταν Γουίλιαμ και ήταν οι σωματοφύλακες των προέδρων.

Φυσικά, δεν είναι άγνωστα τα γεγονότα. Οι συμπτώσεις έχουν τη δική τους σελίδα στη Wikipedia. Πρώτο φέρεται να αποκάλυψε αυτές τις συμπτώσεις το Newsweek, στις 10 Αυγούστου 1964! Ο Λίνκολν και ο Κένεντι έχασαν έναν γιο κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής τους, νίκησαν τους αντιπροέδρους της πρώην κυβέρνησης στις εκλογές για να γίνουν πρόεδροι, ενώ υπάρχουν και αμφιβολίες, οι οποίες δίνουν το ανθρώπινο στίγμα στην ιστορία: δεν υπάρχει κάποιο αρχείο που να δείχνει, παραδείγματος χάρη, ότι η γραμματέας του Λίνκολν λεγόταν Κένεντι, ενώ οι δύο γραμματείς του Κένεντι λέγονταν Τζον Χέι και Τζον Νίκολαϊ. Αλλά ο δημοσιογραφικός νόμος, σε αυτήν την περίπτωση, είναι και ιστορικός: μπορεί αυτό το στοιχείο να μην είναι λεπτομέρεια, αλλά στην αθροιστική ανατριχίλα μοιάζει πολύ σημαντικό. Οπότε έπρεπε να δημιουργηθεί, για να δώσει μεγαλύτερη έμφαση, σαν ένα ψεματάκι- αν δεχθούμε ότι είναι ψεματάκι- που πάει και εξοβελίζεται τη στιγμή της έξαρσης της ειλικρίνειας, όταν είσαι έτοιμος να τα πεις όλα, τα λες όλα, αλλά και πάλι, δεν γλιτώνεις την ωραιοποίηση. Προς χάρη της αβρότητας και του πέπλου προστασίας και αυτοσυντήρησης.