Η προφητεία του Σένεκα

«Δεν υπάρχει σπουδαία ιδιοφυΐα...»

Βρισκόμαστε σε ένα μπαράκι στη Γαλατσίου, ξημερώματα 10ης Ιουλίου 2006. Το κύριο θέμα συζήτησης είναι ο Ζινεντίν Ζιντάν. Είμαι ενθουσιασμένος και αισθάνομαι άσχημα για αυτό. Αισθάνομαι τόσο άσχημα που αρχίζω να αναρωτιέμαι αν πράγματι είμαι ενθουσιασμένος.

Το Μουντιάλ μόλις έχει τελειώσει. Η νύχτα στην Αγίου Δημητρίου είναι κάπως αποπνικτική. Μπορεί να είναι η ζέστη, μπορεί να είναι και τα χρώματα. Ο τελικός του Μουντιάλ του Βερολίνου, μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας, ήταν από εκείνα τα ματς που σε έκαναν να νιώθεις έντονα και άσχημα. Πόση ώρα κρατάει το ενδιαφέρον δύο εξαδέλφων που τσακώνονται μεταξύ τους; Μαλάκας ήταν ο Ντίσνεϊ που δεν φιλοξενούσε πάντα τον Γκαστόνε στα τεύχη των Μίκι Μάους;

Και από την άλλη μεριά, ήταν εκείνο το τελευταίο παιχνίδι του Ζινεντίν Ζιντάν στο ποδόσφαιρο. Του κορυφαίου Γάλλου ποδοσφαιριστή όλων των εποχών. Ενός τεχνίτη της μπάλας, που στην κίνησή της διαβλέπει τη θρησκεία και την αγάπη, τις σεξουαλικές προεκτάσεις, το πάθος και το μίσος. Ο Ζιντάν ήταν για το ποδόσφαιρο μια αλλούτερη ιστορία, με διαφορετικές διατάξεις από κάθε άλλη. Μια ιστορία που έχει να κάνει με ένα ταξιδιώτη του κόσμου και ένα μείγμα που δημιουργούσε υποβόσκουσα ένταση σε κάθε κοντρόλ και σε κάθε επαφή με την μπάλα. Δεν υπήρχε ωραιότερο πράγμα από το να βλέπεις τον Ζιντάν στο γήπεδο ακόμα και όταν βαριόταν, ακόμα και όταν ήταν ένας από τους «γκαλάκτικος» της Μαδρίτης, που στη γλώσσα των Σιθ πρέπει να μεταφράζεται η λέξη ως «το πιο αποτυχημένο ποδοσφαιρικό πείραμα όλων των εποχών». Ήταν ωραίο να παρακολουθείς την κομψότητα που σε ξεπερνούσε και εκείνες τις εκρήξεις που κρατούσαν ένα δευτερόλεπτο, όπως αυτή με τον Μάρκο Ματεράτσι λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 9ης Ιουλίου του 2006, ενός γεγονότος που συγκλόνισε τον ποδοσφαιρικό κόσμο. Και ενώ το 1-7 της Γερμανίας επί της Βραζιλίας ήταν απολύτως σοκαριστικό, η κουτουλιά του Ζιντάν παραμένει η κορυφαία στιγμή στην ιστορία των Παγκόσμιων Κυπέλλων, η κορυφαία μεμονωμένη στιγμή που κατ’ ουσίαν δεν έκρινε αποτέλεσμα. Με 8’ να απομένουν για τη λήξη του δεύτερου τετάρτου της παράτασης, ήταν πάρα πολύ δύσκολο να αλλάξει το σκορ. Το τελευταίο παιχνίδι στην καριέρα του μεγάλου Γάλλου ήταν μάλλον δεδομένο ότι θα κριθεί στα πέναλτι. Και εκείνη η τελευταία σκηνή, ένα αποσβόλωμα για κάθε φίλαθλο, διόγκωσε το δράμα. Ο Ζιντάν ίσως επηρέασε την ψυχολογία των παικτών στα πέναλτι, αν και, προς χάριν της κακίας, αποκλείεται να μην έχανε το πέναλτι ο Νικολά Ανελκα, όπως άλλωστε αποκλείεται να μην έχανε το πέναλτι και ο Γκονζάλο Ιγκουαΐν στον πρόσφατο τελικό της Χιλής με την Αργεντινή για το Κόπα Αμέρικα.

Σε εκείνο τον τελικό ο Ζιντάν συνόψισε την τάση του Ντιέγκο Μαραντόνα να γράψει ιστορία, τον βγαλμένο ώμο του Φραντς Μπεκενμπάουερ και την ηγετική φυσιογνωμία του Ομπντούλιο Βαρέλα συν εκείνο το κωλοδάχτυλο που είχε κάνει ο Στέφαν Έφενμπεργκ στους Γερμανούς φιλάθλους στο Μουντιάλ του 1994 στις ΗΠΑ. Πράγματι, αυτό το μείγμα ακολούθησε και την πορεία του. Αλγερινός, γεννημένος στη Μασσαλία, εκπολιτίστηκε μέσα από το κρασί Βουργουνδίας και το μινιμάλ ποδόσφαιρο της γοητευτικής Μπορντό, έγινε ο αγαπημένος των Ανιέλι στο Τορίνο και έπειτα αναδείχθηκε σε παγκόσμιος σταρ όταν πια φόρεσε τη φανέλα της ρουφήχτρας που ονομάζεται Ρεάλ Μαδρίτης. Στο ντοκιμαντέρ που απλώς καταγράφει τις κινήσεις του στο παιχνίδι με τη Βιγιαρεάλ, οι παραγωγοί έχουν ως στόχο να αποτυπώσουν τον άνθρωπο του 21ου αιώνα. Ο Ζιντάν ήταν αιθέριος, μια διαρκής παρομοίωση μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Στην κατηγορία των «Πιο Συναρπαστικών Στιγμών που Δεν Έχουν Σημασία», οι πασούλες με τον Ρομπέρτο Κάρλος στα παιχνίδια της Ρεάλ, ανεξαρτήτως σκορ, βρίσκονται σε περίοπτη θέση.

Αλλά προφανώς ο Αλγερινός δεν μπορούσε να βγει από μέσα του, με τον ίδιο τρόπο που δεν μπορούσε σε κάθε κίνησή του να μη δείχνει την ιδιοφυΐα του ποδοσφαιριστή. Είναι απλοϊκό να πεις ότι όταν ένας συμπαίκτης του ήταν ελεύθερος ο Ζιντάν θα τον έβρισκε. Οι πάσες του ήταν βαριάντες και τα κοντρόλ του ήταν αυτό το συναίσθημα που είχε ο σκακιστής όταν ενώ ήταν βέβαιος ότι με την επόμενη κίνηση που θα έκανε δεν διέτρεχε κανέναν κίνδυνο, κάτι τον τσίγκλαγε μέσα του ότι η ακριβώς επόμενη κίνηση, τόσο ανέμελη και θριαμβευτική μέσα στην άγνοιά της, θα προσυπέγραφε την ήττα του. Δεν έχει υπάρξει ματς σε 7 Μουντιάλ που θυμάμαι να έχω παρακολουθήσει που να το περιμένω με τόση αδημονία όσο τον προημιτελικό του 2006 μεταξύ της Γαλλίας και της Βραζιλίας. Ο Ζιντάν έμοιαζε με έναν μπάσταρδο Θεό που ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τους παραδοσιακούς Θεούς του ποδοσφαίρου και για 75 λεπτά ήταν τόσο μαγικός, που μόνο και μόνο οι προσδοκίες που επιβεβαίωσε-πόσες φορές σας έχει τύχει να περιμένετε κάτι που θεωρείτε ότι είναι τεράστιο και να είναι τόσο μεγάλο όσο το είχατε σκεφτεί;- φέρνουν τη συγκεκριμένη παράσταση στο πάνθεον των αθλητικών. Δεν ήταν έκπληξη: ήταν η αντίδραση κάποιου που μπορεί να έπαιζε το τελευταίο παιχνίδι του και που δεν ήθελε η Βραζιλία των 5 Παγκόσμιων Κυπέλλων να τον βάλει από κάτω. Που δικαίωσε λεπτό προς λεπτό εκείνο το «λες να;» που οι φίλαθλοι αναρωτιόντουσαν και που περνούσε από τα πόδια του και την αντίληψή του, η οποία χαρακτηρισμό πιο σεμνό από αισθησιακή δεν σηκώνει.

Και ήταν, τελικά, στο τελευταίο δευτερόλεπτο της απίθανης καριέρας του στο ποδόσφαιρο που εκτραχύνθηκε από τον κλόουν Ματεράτσι, έναν κλόουν που πιθανότατα θα ζητούσε μεταρρυθμίσεις στον Παράδεισο και που ο Θεός θα έπρεπε να του τις δώσει για να μην τον ακούει κάθε μέρα στο ίδιο μονότονο μοτίβο. Ο Ματεράτσι ήταν η απάντηση του ανθρώπου που δεν είναι τόσο ταλαντούχος, αλλά που ο ίδιος ούτε στιγμή έχει απαγορεύσει στον εαυτό του να ονειρεύεται. Που μπαίνει μέσα στον αγωνιστικό χώρο ποτισμένος από την αντίληψη ότι είναι ισάξιος.

Για να επιστρέψει, τελικά, ο μέγας Ζινεντίν Ζιντάν (ένα Ζ πριν το ΝΤ, ο μπάμπουρας που βαράει μια καμπάνα στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης, ένα μηρμύγκι που έχει ξεμείνει και ζει αναίτια μέσα στο πιο ακριβό σμαράγδι) επέστρεψε στην προγονική μνήμη του, σφυρίζοντας το τραγούδι από το Αλγέρι και ακούγοντας τις εντολές των Μαυριτανών προγόνων, που τον 16ο αιώνα δεν θα μπορούσαν να αδιαφορούν λιγότερο για τους πλούσιους Βενετσιάνους Δούκες.

Και έγινε για να δικαιωθεί ο αρχαίος φιλόσοφος Λούκιος Σένεκας και ο μαθηματικός Τζερόλαμο Καρντάνο από την Πάβια, που ο ένας είπε και ο δεύτερος στο βιβλίο του «Ars magna, sive de regulis algebraicis» (ένα από τα τρία αριστουργήματα του Μεσαίωνα) έγραψε τη φράση που το BBC στήριξε στο αφιέρωμά του για τον Ζιντάν.

«Δεν υπάρχει σπουδαία ιδιοφυΐα...

Χωρίς ένα άγγιγμα τρέλας».